Thailand's Creative Art & Design Community

สิ่งไม่มีชีวิตที่ชื่อ 'เกาดี้' (Antonio Gaudi)

ไม่ว่าคุณจะจัดอยู่ในพวกอนุบาลเรื่องศิลปะ หรือเป็นคออาร์ตเก๋าเข้าขั้นเทพก็ตามที แต่เมื่อไรที่ย่างเท้าเข้าสู่บาร์เซโลนา ชื่อของ “เกาดี้” (Antoni Gaudi) จะแล่นผ่านเข้าหูซ้ายทะลุออกหูขวาวันละหลายเที่ยว

ไม่ใช่แค่ภาพฟันล้ำหน้าของน้องเหยินที่ตามไปหลอนทั่วทุกหัวมุมถนน แต่ผลงานของเกาดี้ก็ตามเราไปเกือบทุกซอกของบาร์เซโลนา

เขาไม่ใช่เด็กถาปัด’ฝีมือบ้านๆ ที่หาได้ตามท้องตลาด แต่เกาดี้เป็นสถาปนิกผู้รังสรรค์ผลงานอันยอดเยี่ยมทิ้งไว้เป็นมรดกให้ลูกหลานเมืองบาร์เซโลนา เพราะแบบนี้เราสองคนเลยยกให้เขาเป็นท่านเกาฯ

ท่านเกาฯ ไม่ได้เป็นญาติอะไรกับท่านเปาฯ แต่สำหรับชาวบาร์เซโลนา ท่านเกาฯ ไม่ได้มีไว้ถูกพูดถึงอย่างเดียว แต่ถึงขั้นกราบไหว้บูชาและจัดเนื้อที่ยกไว้ในห้องใจกันเลยทีเดียว

Gaudi in 1888 when he was 36 years old

สิ่งไม่มีชีวิตที่ชื่อเกาดี้นั้น คุณงามความดีเยอะเหลือเกิน มรดกที่ทิ้งไว้ให้ลูกหลานชาวบาร์เซโลนาและชาวโลกดูทุกวันนี้ เอาที่ดินทั้งสเปนมารวมกัน มูลค่ายังสู้ไม่ได้เลย

สรรพคุณของเขา ทำให้หลายคนอยากเห็นหน้าตาชัดๆ ของท่านเกาฯ แต่ก็อาจจะหาดูยากหน่อย เพราะท่านเกาฯ ไม่ชอบให้คนมาถ่ายรูป ตามสูตรของคนเก่งมักจะโลว์โพรไฟล์ ทุกวันนี้เลยทิ้งรูปถ่ายไว้ให้ดูต่างหน้าน้อยมาก

ไม่น่าเชื่อว่าในวัย 74 ปี เขาจะพบกับจุดจบในชีวิตอย่างน่าอนาถด้วยการประสบอุบัติเหตุถูกรถรางพุ่งชนเมื่อเช้าวันที่ 7 มิถุนายน ปี 1926 และถูกทอดทิ้งให้ทนทรมานอยู่บนท้องถนนของบาร์เซโลนาอยู่เป็นเวลานาน เพราะชุดปอนๆ ที่เขาใส่ เลยไม่มีใครยื่นมือเข้าช่วยเหลือ เพราะไม่มีใครจำบุคคลสำคัญของบาร์เซโลนาคนนี้ได้

Gaudí smoking a cigar, his father, his niece and Doctor Santalo.

คนแบบนี้ บทจะจากไปอย่างดื้อๆ คำว่า “เสียดาย” ก็เลยเซ็งแซ่ลั่นเมืองไปหมด ถอดสแควร์รูทจากเสียงแซ่ซ้องเหล่านี้ได้ว่า ตอนอยู่คงทำอะไรดีๆ ทิ้งไว้ให้โลกเยอะ พอลาโลกไปใครๆ ก็พรั่งพรูคำว่าเสียดายสาดใส่หลุมศพ

แค่งานชิ้นแรกๆ ของเกาดี้ ก็ทำให้เด็กถาปัด’ ด้วยกันเริ่มมองหน้ากันเอง เพราะหน้าตาและเค้าโครง แตกต่างและผิดแผกไปจากสถาปัตยกรรมที่มีอยู่

ท่ามกลางสายตาที่งุนงงของคนรอบข้าง ท่านเกาฯ ยังคงคิดค้นและผลิตผลงานที่แหวกแนวและไม่ซ้ำหน้ากับใคร ผลงานของเขาโดดเด่นเป็นเอกลักษณ์มาก เพราะได้แรงบันดาลใจจากความรู้สึกชาตินิยมของการเป็นลูกหลานชาวกาตาลัน เลยพยายามหาจุดเด่นจากประวัติศาสตร์กาตาลันยุคกลาง มาถ่ายทอดลงบนงานชิ้นต่างๆ

Gaudi at the religious procession.

ในช่วงต้นศตวรรษที่ยี่สิบ เป็นช่วงที่โลกกำลังมีรอยเคลื่อนทางด้านการเมือง วัฒนธรรม วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี รวมไปถึงศิลปะและสถาปัตยกรรมด้วย

จังหวะนี้เอง โลกได้วิ่งมาถึงยุคสถาปัตยกรรมแบบโมเดิร์น (Modernism) หนึ่งในแนวออกแบบที่พลิกโฉมหน้าสถาปัตยกรรมทั่วยุโรปเมื่อปลายศตวรรษที่ 19 จนถึงต้นศตวรรษที่ 20 ตอนนั้นอาคารแบบโมเดิร์นกำลังงอกเต็มสเปน

ท่านเกาฯ ถือเป็นสถาปนิกคนสำคัญที่สุดของสเปนในเวลานั้น และเขาเป็นผู้กรุยทางให้แนวโมเดิร์นเข้ามาเผยแพร่ แต่เขาก็ไม่เคยยึดติดหรือเดินตามกรอบเกณฑ์และเสพสุนทรียภาพของศิลปะแนวนี้ ท่านเกาฯ ยังสร้างงานในสไตล์ ”เกา...เกา” ต่อไป อย่างไม่หวั่นไหวกับกระแสการเปลี่ยนแปลงของโลก

หรือถ้าสถาปนิกส่วนใหญ่กำลังฮิตแนว “เฉือน” ท่านเกาฯ จะเน้น “โปะ” ถ้าเทรนด์ค่อนไปทางสีอ่อน ท่านเกาฯ แกจะคัดแต่สีเจ็บๆ มาสาดใส่

“ถ้าหะแรกที่เดินไปในบาร์เซโลนา สะดุดตากับอาคารหรือข้าวของ แล้วรู้สึก แปลก มันดูมีส่วนโค้ง ส่วนเว้า ส่วนนูน ส่วนยุบ ส่วนย้วย บิดเป็นเกลียวเป็นคลื่น ให้เดาไว้ก่อนเลยว่า พี่สะดุดงานท่านเกาฯ เข้าแล้ว” น้องคนเดิมยังพ่นข้อมูล

อย่างที่บอก สโลแกนของท่านเกาฯ “ไม่เหมือนคนอื่น...จุดยืนคือความแปลก” ลักษณะนี้สถาปนิกธรรมดาคิดไม่ออกนะ ต้องมีต่อมจินตนาการโตกว่าคนอื่น ประมาณว่าชาวบ้านเขามีต่อมนี้ขนาดเท่านิ้วก้อย แต่ท่านเกาฯ ใหญ่เท่าฝ่ามือ เลยคิดและทำได้เตลิดออกนอกกรอบ

ดูรูปงานของเกาดี้ที่น้องเอามาอวดแล้ว ชักเคลิ้มตามน้อง บ้านเฮียเกาฯ แกคงมีเรือนเพาะชำจินตนาการและความคิด ไม่งั้นคงไม่ผลิตงานออกมาได้แซบขนาดนี้ ลักษณะนี้จินตนาการล้นไม่พอ ต้องอาศัยว่ามีความอึดและอดทนสูงเท่าตึกสูงที่สุดในโลก เพราะการคิดค้นรายละเอียดของงานที่ลึกซึ้งและโครงสร้างมหัศจรรย์แบบนี้ ไม่ใช่เรื่องหมูๆ

งานของท่านเกาฯ ไม่ได้จำกัดอยู่แค่อาคารบ้านเรือน แต่เฮียแกออกแบบตั้งแต่พระราชวัง บ้าน แมนชั่น โบสถ์ โรงเรียน ไปจนถึงสวน ยังไม่หมดแค่นั้น พวกเฟอร์นิเจอร์ชิ้นเล็กชิ้นน้อยในบ้าน ประตู แจกัน โคมไฟ บันได หน้าต่าง เฮียแกกวาดไปครีเอทซะ

พอท่านเกาฯ เลิกหายใจ อาคารหน้าตาและรูปทรงแปลกตาก็สาบสูญไปจากโลกนี้

ลูกศิษย์ลูกหาบางคนของเขา ถึงกับออกปากว่า เมื่อแผ่นดินสเปนไร้ลมหายใจของชายชื่อเกาดี้ โลกก็ถูกพรากจินตนาการและมุมคิดอันบิดเบี้ยว

ตอนนี้ก็แค่อยากให้มีคนพันธุ์เดียวกับท่านเกาฯ ปรากฏตัว พันธุ์ที่ไฟแห่งจินตนาการไม่เคยดับมอด

โลกนี้จะมีสักกี่คนกันเชียว ที่ทำได้อย่างท่านเกาฯ แต่เชื่ออยู่อย่าง ว่าคนพันธุ์นี้ไม่ได้มีแค่เกาดี้ อาจจะมีเกาลัด เกาเหลา เกาหัว เกาด้วง เกาดั้ง หรือเกาอะไรต่อมิอะไรอีก ที่ยังมีลมหายใจ ขอให้รู้แค่ว่า โลกรอคุณอยู่

มีคนไม่น้อยเรียกเขาว่า “จอมเพี้ยน” แต่ฟังเรื่องราวของสิ่งไม่มีชีวิตที่ชื่อว่าเกาดี้แล้ว คำว่า “จอมยุทธ์” น่าจะเหมาะกับเขามากกว่า

Portrait of the old Gaudi.

สายการบินกาตาร์ แอร์เวย์สบินจากกรุงเทพฯ ไปมาดริดทุกวัน และกำลังจะเปิดเส้นทางไปบาร์เซโลนา สอบถามข้อมูลได้ที่โทร. 0-2259-2701-3, 0-2259-3560-1 หรือคลิกหาข้อมูลได้ที่ http://www.qatarairways.com/ เดินทางภายในสเปนด้วยรถไฟค่อนข้างสะดวกสบาย คลิกเข้าไปดูตารางการเดินทางได้ที่ http://www.raileurope.fr/ หรือสอบถามเรื่องตั๋วรถไฟในสเปนได้ที่ บริษัท ดีทแฮล์ม ทราเวล (ประเทศไทย) โทร. 0-2660-7067-9

*************

ที่มา คม ชัด ลึก
กาญจนา หงษ์ทอง
วันเสาร์ที่ 16 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2551