Thailand's Creative Art & Design Community

สีในจิตรกรรม แบบประเพณีไทย

ในงานเขียนศิลปกรรมแบบประเพณีไทย นอกจากภาพตามขนบ กระหนก นารี กระบี่ คชะ ที่ช่างเขียนพึงเรียนตามที่ได้รับการถ่ายทอดสืบต่อกันมาเป็นเวลาช้านานแล้ว สีที่ใช้ระบายภาพเขียนเป็นปัจจัยสำคัญที่ช่วยทำให้ภาพแต่ละประเภทมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว โดดเด่นขึ้นมาจนมีมิติของภาพ

ในหนังสือช่างสิบหมู่ (ช่างสิปป์หมู่) กรมศิลปากร กล่าวถึงงานเขียนระบายสี หรือเรียกว่า “งานเขียนระบายสีน้ำกาว” บางทีเรียกว่า “งานเขียนภาพสี’ ที่ใช้เขียนในสมัยเดิม

สีต่างๆ ที่ช่างเขียนภาพแบบไทยประเพณี ใช้เขียนระบายรูปภาพมีลักษณะเป็นผงหรือเป็นฝุ่น เป็นสีที่เกิดขึ้นจากวัสดุธรรมชาติ เช่น สีประเภทที่ได้จากดิน ได้แก่ สีดินขาว สีดินเหลือง สีดินแดง สีประเภทที่ได้จากพืช ยางไม้ครั่ง ได้แก่ สีเหลืองจากยางของต้นรงค์ สีครามได้จากต้นคราม สีดำได้จากถ่านไม้ สีแดงได้จากต้นชาดหรคุณ และจากเมล็ดในลูกคำเงาะ

สีประเภทที่ได้จากปูนและหิน ได้แก่ สีขาว สีประเภทที่ได้จากสัตว์ ได้แก่ สีดำจากถ่านงาช้าง สีประ เภทที่ได้จากสารประกอบ ได้แก่ สีขาวฝุ่น ได้จากสารประกอบสังกะสี สีเขียว ได้จากสารประกอบทองแดง สีแดงแสด ได้จากสารประกอบตะกั่ว

สีแต่ละประเภท ได้รับการเตรียมด้วยการบดให้เป็นฝุ่น เพื่อใช้ระบายสีให้จับติดกับพื้น โดยใช้กาวและยางไม้เป็นสิ่งที่ช่วยประสาน นิยมใช้ยางไม้ที่ได้จากมะขวิดมาละลายในน้ำร้อน เพื่อให้น้ำยางเหลวและใสใช้กับสีฝุ่น หรือเอาฝุ่นสีผสมกับ “กาวกระถิน” กาวหรือยางไม้ซึ่งช่างเขียนใช้ผสม เพื่อใช้ระบายภาพหรือลายนี้ เรียก ว่า “น้ำยา” หรือ “กระยารงค์”

ภาพแบบไทยประเพณี ยังนิยมใช้ทองคำเปลวปิด เพื่อแสดงให้เห็นคุณค่าขององค์ ประกอบของรูป ภาพ หรือลายตามความประสงค์ของช่างเขียน เช่น เครื่องศิราภรณ์ เครื่องประดับราช ยาน เป็นต้น

การปิดทองคำเปลว ช่างเขียนใช้ยางไม้จากต้นมะเดื่อชุมพร มีลักษณะเป็นน้ำยางสีขาวเหนียวพอสม ควร ทางลงบนพื้นที่ต้องการจะปิดทองคำเปลวแต่เพียงบางๆ ผึ่งทิ้งไว้ให้ยางหมาดพอสมควร จึงปิดทองคำเปลวติดเข้ากับบริเวณที่ทายางไว้ ทองคำเปลวจะติดแนบกับพื้นได้ถาวร

ในภาพ จิตรกรรมฝาผนัง วัดสระเกศวรมหาวิหาร กรุงเทพมหานคร

โดย: เนติ โชติช่วงนิธิ
ที่มา: สยามรัฐ 21 พฤษภาคม 2553