ศ.ดร.สันติ เล็กสุขุม ประวัติศาสตร์สถาปัตยกรรม กล่าวสังเขป “จิตรกรรมฝาผนังพระระเบียงคต” ศิลปะรัตนโกสินทร์ พระบรมมหาราชวัง ในหนังสือสัมมนาวิชาการศิลปกรรมของราชบัณฑิตยสถาน (พ.ศ.2549)

ดังที่ได้กล่าวอ้างไว้แล้วว่า รัชกาลที่ 1 โปรดให้เขียนภาพประดับผนังพระระเบียงคตเป็นเรื่องรามเกียรติ์ ภายหลังลบเลือนมาก คงเขียนขึ้นใหม่ทั้งหมดในรัชกาลที่ 3 หลังจากนั้นได้ผ่านการเขียนใหม่อีก และเขียนซ่อมแซมอย่างต่อเนื่องมาจนถึงงานบูรณะครั้งสำคัญคราวฉลองกรุงเทพครบ 200 ปีในรัชกาลปัจจุบัน

จึงนับได้ว่า จิตรกรรมฝาผนังระเบียงคตของพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม (วัดพระแก้ว) เป็นตัวอย่างของ จิตรกรรมแบบแผนประเพณีไทย รุ่นใหม่ ที่ผสมผสานทั้งความคิดและกรรมวิธีการแสดงออกอย่างตะวันตกเข้าไว้ในเรื่อง ปรัมปราของไทยอย่างแนบเนียน เช่น การเขียนภาพสถาปัตยกรรมประกอบอยู่ในฉาก อันมีประตูยอดซึ่งเป็นประตูพระบรมมหาราชวัง หรือภาพพระมหาปราสาทในพระบรมมหา ราชวัง โดยอาศัยหลักวิชาทัศนียวิทยาจากตะวันตก รวมทั้งระบายสี แสง เงาด้วย

หากสรุปโดยรวม ความประณีตงดงามด้วยรสนิยมในวัฒนธรรมไทย พระบรมมหาราชวัง และวัดพระศรีรัตนศาสดาราม คือแหล่งรวมแบบแผนแบบอย่างงานช่างหลวงที่หลากหลาย พสกนิกรชาวไทยและชาวต่างประเทศที่มาเยือน ย่อมชื่นชมเอกลักษณ์อันพิเศษยิ่งของช่างไทย ที่สืบทอดปรุงแต่งมรดกทางช่างจากบรรพบุรุษและสืบสานต่อมาจนถึงปัจจุบัน

อนึ่ง แบบแผนและแบบอย่างงานช่างหลวงนี้ ได้แพร่กระจายไปเป็นแรงบันดาลใจให้งานสร้างบูรณปฏิสังขรณ์วัดในพระราช อาณาจักร ทั้งที่ผ่านไปสู่งานช่างของประเทศเพื่อนบ้านด้วยก็มี

อย่างไรก็ดี ศ.ดร.สันติ กล่าวตอนหนึ่งด้วยว่า เงื่อนไขสำคัญยิ่งเช่นกัน ในการทำความเข้าใจงานช่าง อันมากหลายรูปแบบทั้งรสนิยมและทั้งในรัชกาลเดียวกัน หรือต่างรัชกาล รวมถึงการปรับเอารสนิยมต่างประเทศเข้ามาผสมผสาน และการทำเลียนแบบหรือย้อนแบบเดิม แผลงจากแบบเดิม หรือทำขึ้นใหม่ ทั้งหมดคือเงื่อนไขจำเพราะที่ท้าทายในการศึกษา เพื่อเพิ่มเติมความเข้าใจความเป็นมาของงานช่าง

และแบบแผนประเพณีช่างของราชธานีปัจจุบัน

โดย เนติ โชติช่วงนิธิ 
ที่มา : สยามรัฐ ข่าววันที่ 26 มีนาคม 2553