ในขณะที่บ้านเราเพิ่งจะมีร่าง พ.ร.บ.จัดเรตติ้งหนังเป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์ภาพยนตร์ไทยในปีนี้ ต้นเดือนที่ผ่านมาระบบเรตติ้งของสหรัฐอเมริกา อันได้แก่ G, PG, PG-13, R และ NC-17 เพิ่งฉลองครบรอบ 40 ปีไปหมาดๆ

เลข 40 ถ้าเป็นคนก็นับว่าอยู่ในวัยกลางคน ถือเป็นช่วงอายุที่ผ่านร้อนผ่านหนาวมาพอสมควร สำหรับเรตติ้งภาพยนตร์อเมริกา แม้จะเดินทางมาไกลกว่าบ้านเรามาก แต่ก็ยังมีความเข้าใจที่ไม่ตรงกันอยู่บ้าง เนื่องในโอกาสฉลองวันเกิด 40 ปีของเรตติ้งหนังอเมริกัน นิตยสารไทม์โดย Gilbert Cruz ได้จับเข่าคุยกับ Dan Glickman ประธานและซีอีโอของสมาคมผู้สร้างภาพยนตร์แห่งสหรัฐอเมริกา Motion Picture Association of America (MPAA) และ Joan Graves ประธานหน่วยงานจัดเรตติ้งภาพยนตร์ Classification and Ratings Administration (CARA) ซึ่ง MPAA นั้นจะรับหน้าที่ในการดูแลและจัดระดับความเหมาะสมของภาพยนตร์ผ่านการทำงานของ CARA ซึ่งเป็นองค์กรที่ไม่มีผลผูกพันทางกฎหมาย และแม้จะทำงานกันมา 40 ปี แต่ก็ยังมีความเข้าใจผิดกันอยู่เสมอ

ที่มาของการจัดเรตติ้งหนังในอเมริกา เกิดจากความต้องการจัดโครงสร้างของระบบภาพยนตร์ให้เป็นเรื่องเป็นราว เพื่อให้พ่อแม่ผู้ปกครองได้มีข้อมูลในการพิจารณาหนังแต่ละเรื่องในการเลือกให้ลูกรับชม ปัจจุบันในแต่ละปีจะมีหนังราว 840-940 เรื่องส่งเข้ามาให้หน่วยงานพิจารณา แต่ส่วนมากจะเป็นหนังที่ทำเพื่อขายในรูปแบบของวิดีโอ



Glickman เล่าถึงความเข้าใจผิดของผู้คนที่มีต่อระบบเรตติ้งว่า คนมักจะคิดว่านี่คือกองเซ็นเซอร์ แต่จริงๆ แล้วระบบเรตติ้งเป็นการให้จัดขึ้นเพื่อให้ข้อมูลแก่ผู้ชมในการเลือกชมหนังต่างหาก ส่วนคณะกรรมการเรตติ้งมีใครอยู่บ้างนั้น Graves บอกว่าพวกเขาพยายามที่จะไม่เปิดเผยให้รู้กันเท่าไรนัก เนื่องมาจากในการทำงานเขาไม่ต้องการให้คณะกรรมการถูกกดดันโดยสตูดิโอหรือกลุ่มเคลื่อนไหวต่างๆ

เรื่องหลักการพิจารณาของ MPAA นั้นพยายามไม่นำเรื่องทางการค้าหรือยอดของผู้ชมเข้ามาเกี่ยวข้อง แต่จะให้ความสำคัญกับการคำนึงถึงสื่อที่สามารถเข้าถึงเด็กและเยาวชนได้มาร่วมพิจารณาว่าจะมีผลกระทบอย่างไรเป็นปัจจัยในการให้เรตติ้ง

ช่วง 40 ปีที่ผ่านมาหลักเกณฑ์การจัดเรตติ้งก็เปลี่ยนแปลงไปตามมาตรฐานสังคม Graves ยกตัวอย่างของประเด็นเรื่องยาเสพย์ติดที่ค่อนข้างได้รับการผ่อนปรนในช่วงหลายสิบปีที่ผ่านมาในหนังยุค 60s-70s ยาเสพย์ติดปรากฏให้เห็นในหนังด้วยภาพของความสนุกสนาน แต่ปัจจุบัน

ผู้ปกครองตระหนักว่ายาเสพย์ติดนั้นร้ายแรงอย่างไรต่อชีวิตของเด็กๆ ดังนั้นตอนนี้ยาเสพย์ติดจึงกลายเป็นสิ่งที่ผู้ปกครองรับไม่ได้ที่สุด การจัดระบบจึงเข้มงวดกับเรื่องนี้มากขึ้นด้วย

Glickman บอกว่า พวกเขาได้รับคำวิจารณ์จากผู้จัดระบบเรตติ้งในยุโรปว่า ระบบเรตติ้งของอเมริกานั้นเข้มงวดกับเรื่องเซ็กซ์มากเกินไป แต่ปล่อยปละในเรื่องของความรุนแรง แต่เขามองว่าประวัติศาสตร์ของอเมริกันนั้นยอมรับในเรื่องของความรุนแรงได้มากกว่าที่จะว่าเห็นเซ็กซ์เป็นเรื่องของความบันเทิง ซึ่งมาตรฐานการจัดเรตติ้งของแต่ละประเทศก็แตกต่างกันตามค่านิยมและวัฒนธรรมในสังคม



อีกประเด็นหนึ่งที่ระบบเรตติ้งกำลังถูกกดดันอยู่คือการให้เรต NC-17 ซึ่งเรตนี้มีผลกระทบต่อทั้งผู้สร้างหนังและโรงหนัง เนื่องจากเป็นเรตที่จำกัดกลุ่ม

ผู้ชมอย่างเข้มงวด และยังเป็นเรตที่ถูกเข้าใจผิดว่าจัดเอาไว้ให้กับหนังโป๊อีกด้วย

ซึ่งต้องทำความเข้าใจกันว่า เรต NC-17 ไม่ได้หมายถึงหนังโป๊แต่เป็นหนังสำหรับผู้ใหญ่ พวกเขาหวังว่าผู้สร้างหนังจะยินยอมแต่โดยดีในการใช้เรตนี้ สิ่งหนึ่งที่ Glickman บอกกับผู้สร้างหนัง คือ อย่าอายที่จะใช้มันถ้ามั่นใจว่าหนังมีคุณค่าพอ โรงหนังอาจไม่สามารถจะฉายหนังเหล่านี้ได้ แต่พวกเขาล้วนอยากได้หนังของคุณไป

ในฐานะของคนให้เรต Graves บอกว่า ส่วนมากหนังที่ติดเรต NC-17 นั้นจะเป็นหนังที่มีเนื้อหาความรุนแรงมากกว่าเซ็กซ์ ในขณะที่สื่อมวลชนกลับชอบที่จะเห็นหนังติดเรต NC-17 มากกว่า สำหรับเขาแล้วหนังติดเรต NC-17 ที่น่าดูก็มี เช่น หนังเรื่อง Lust, Caution ของอั้ง ลี่ แม้จะติดเรต NC-17 แต่ก็เป็นที่ต้องการชมของคนมากมาย

ผู้สร้างหนังไม่ชอบที่จะถูกจำกัดผู้ชม เพราะนั่นหมายถึงรายได้จะลดลงไป แต่มองในแง่ของคนดูและความสุนทรีย์อย่างราบรื่นในการชมภาพยนตร์แล้ว การทนดูหนังอย่างจำกัดยังดีกว่าต้องทนดูหนังเซ็นเซอร์ทั้งๆ ที่เราก็รับรู้อยู่แล้วว่าเบื้องหลังภาพเบลอและซีนที่ถูกตัดออกไปมันคืออะไร

Motion Picture Association of America (MPAA) ได้กำหนดเรตติ้งภาพยนตร์เอาไว้ ดังนี้

G (general audience) ดูได้ทุกเพศทุกวัยไม่จำกัด

PG (parental guidance) เด็กๆ ควรดูโดยมีผู้ใหญ่คอยแนะนำบ้าง

PG-13 (parental guidance 13 เด็กที่อายุต่ำกว่า 13 ปี ควรดูกับผู้ใหญ่ เรตนี้คาดหวังให้ผู้ใหญ่เข้มงวดกับเด็กๆ เป็นพิเศษ

R (restricted) เด็กที่อายุต่ำกว่า 17 ปี ดูได้แต่ "ต้อง" มีผู้ใหญ่อยู่ด้วย (ไม่ใช่แค่แนะนำ แต่จำเป็นต้อง)

NC-17 (no children under 17 admitte) หรือ เรต X เป็นเรตที่ไม่อนุญาตให้เด็กอายุต่ำกว่า 17 ดู เนื่องจากมีฉากความรุนแรงและภาพที่ไม่เหมาะสม เช่น พูดจาหยาบคาย ฆ่ากันโหดเหี้ยม การเสพสิ่งเสพย์ติด และฉากเซ็กซ์โจ๋งครึ่ม รวมถึงการกระทำที่ไม่เหมาะสมทั้งหลายที่คาดว่าจะทำให้ผู้ดูที่เป็นเด็กมีแนวโน้มเลียนแบบ

ที่มา : ประชาชาติธรุกิจ (หน้าพิเศษ D-Life)
คอลัมน์ AROUND THE WORLD
โดย sunaonne
วันที่ 01 ธันวาคม พ.ศ. 2551 ปีที่ 32 ฉบับที่ 4058